Ẩn dụ là gì? Hoán dụ là gì? Khác nhau thế nào? Cho ví dụ minh hoạ

Ẩn dụ và hoán dụ là hai biện pháp tu từ quen thuộc trong văn học, nhằm thể hiện một cách tinh tế dụng ý của tác giả. Hãy cùng muahangdambao.com tìm hiểu ẩn dụ, hoán dụ là gì và cách phân biệt qua bài viết sau nhé!

Ẩn dụ là gì?

Theo định nghĩa ẩn dụ trong Ngữ văn 6, đây là biện pháp tu từ nhắc đến sự vật, hiện tượng bằng cách gọi tên khác sự vật, hiện tượng có nét tương đồng.

Ẩn dụ được sử dụng phổ biến trong tiếng Việt với nhiều hình thức và chức năng khác nhau nhằm tăng khả năng gợi hình ảnh, gợi hình cho câu văn, đoạn thơ, từ ngữ.

Ngoài ra, ẩn dụ còn được kết hợp với các biện pháp tu từ khác như so sánh, nhân hóa,… để nâng cao hiệu quả diễn đạt.

Các loại ẩn dụ chính

Là hình thức ẩn dụ dựa trên sự giống nhau hoặc tương đồng về hình thức giữa các sự vật, hiện tượng.

Ví dụ:

“Vân trông trang trọng khác hẳn

Khuôn trăng tròn trĩnh nét ngài”.

(Truyện Kiều – Nguyễn Du)

Trong câu thơ trên “khuôn mặt trănglà hình ảnh ẩn dụ, dùng để chỉ khuôn mặt xinh đẹp, đầy đặn, trẻ trung như trăng của Thúy Vân.

Đó là hình thức hoán dụ dựa trên sự giống nhau về cách thức hoạt động giữa các sự vật, hiện tượng.

Ví dụ: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”

Trong câu tục ngữ trên, “quả” là hình ảnh ẩn dụ dùng để chỉ sự hưởng thành quả, thành quả, sự thành đạt; còn “trồng cây” là hình ảnh ẩn dụ dùng để chỉ hành trình lao động cần cù, gian khổ để tạo ra thành quả.

Là hình thức ẩn dụ dựa trên sự giống nhau về phẩm chất giữa các sự vật, hiện tượng.

Ví dụ:

“Thuyền có lỡ bến không?

Bến là một dạ chờ đò”.

Trong đoạn thơ trên, “thuyền” là hình ảnh ẩn dụ chỉ người thường đi xa, ngao du đây đó; vẫn “bến” là hình ảnh ẩn dụ về người con gái một lòng chờ đợi nơi hậu phương, nơi quê hương.

• Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác

Là hình thức ẩn dụ dựa trên sự giống nhau, tương đồng về cảm giác giữa các sự vật, hiện tượng với nhau.

Ví dụ: “Thời tiết nắng đỏ thẫm”

“Giòn” là nhận thức về hương vị. Trong trích dẫn này, “trời nắng” là phép ẩn dụ thay đổi từ thị giác sang vị giác, nhằm nhấn mạnh rằng nắng gắt có thể làm khô héo mọi thứ.

Hoán vị là gì?

Là biện pháp tu từ trong đó gọi tên sự vật, hiện tượng bằng tên sự vật, hiện tượng khác có quan hệ gần gũi, gần gũi nhằm tăng sức gợi cho sự diễn đạt.

Các loại hoán dụ chính

• Lấy bộ phận để chỉ toàn bộ

Ví dụ:

“Tay ta làm nên tất cả

Sức người dồn vào gạo”.

(Bài ca vỡ đất – Hoàng Trung Thông)

Trong câu thơ trên “tay” là hình ảnh hoán dụ, dùng để chỉ chỉnh thể.

• Chỉ lấy vật chứa đối tượng chứa

Ví dụ:

“Tại sao? Trái đất nặng tình yêu

Hát mãi tên Hồ Chí Minh.

(Theo chân Bác – Tố Hữu)

Trong câu thơ trên “Trái đất” là hình ảnh hoán dụ dùng để chỉ đất nước, con người Việt Nam.

• Lấy dấu hiệu của sự vật để chỉ sự vật

Ví dụ:

“Đầu xanh có sao đâu

Mặt đỏ hơn phân nửa, còn chưa đủ.”

(Truyện Kiều – Nguyễn Du)

Trong đoạn thơ trên, “đầu xanh” là hoán dụ dùng để chỉ giới trẻ; “Ngực hồng” là một phép ẩn dụ được sử dụng để mô tả phụ nữ xinh đẹp.

• Lấy cái cụ thể để chỉ cái trừu tượng

Ví dụ:

“Một ngôi sao không tỏa sáng vào ban đêm

Một bông lúa chín làm sao có một mùa vàng.”

(Lời ru – Tố Hữu)

Trong đoạn thơ trên, “một ngôi sao“, “một cọng lúa” là hình ảnh hoán dụ dùng để chỉ sự lẻ loi, lẻ loi, đơn độc, không có sự gắn bó, đoàn kết với nhau.

Cách phân biệt ẩn dụ và hoán dụ

Như nhau

• Về bản chất, ẩn dụ và hoán dụ đều lấy sự vật, hiện tượng để miêu tả sự vật, hiện tượng khác dựa trên quy luật liên kết.
• Xét về mục đích, ẩn dụ và hoán dụ được sử dụng nhằm mục đích làm tăng sức gợi cho cách diễn đạt của người viết/người nói.

Khác biệt:

Ẩn dụ và hoán dụ có những liên tưởng khác nhau, cụ thể:

• ẩn dụ: dựa trên mối quan hệ tương đồng về hình thức, tính năng, chất lượng, cảm giác… giữa các sự vật, hiện tượng.

Ví dụ: Thương cảnh gà trống nuôi con một mình!

Trong câu trên, “Gà trống nuôi con” là ẩn dụ dùng để chỉ người đàn ông một mình chăm sóc con cái khi không có vợ, người phụ nữ bên cạnh.

• Hoán dụ: trên cơ sở của sự gắn bó, khăng khít giữa các sự vật và hiện tượng trực tiếp hoặc gần gũi với nhau như: bộ phận và chỉnh thể, vật chứa và vật chứa, dấu hiệu của sự vật và sự vật, cái cụ thể và cái trừu tượng.

Ví dụ: Một người cha một tay nuôi ba người con khôn lớn!

Trong câu trên, “một bàn tay” là hình ảnh hoán dụ dùng để chỉ chỉnh thể, con người.

Trên đây là định nghĩa hoán dụ, ẩn dụ là gì và tổng hợp những kiến ​​thức liên quan đến hoán dụ, ẩn dụ lớp 6. Hi vọng qua những chia sẻ trong bài viết các bạn đã biết cách vận dụng hiệu quả hai biện pháp trên. tu từ này trong quá trình viết!