Chỉ từ là gì? Vai trò và cách dùng chỉ từ

Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta thường chỉ sử dụng từ ngữ mà ít người quan tâm tìm hiểu. Hãy cùng muahangdambao.com khám phá chỉ từ là gì và cách sử dụng chỉ từ như thế nào cho đúng trong bài tập dưới đây nhé!

Chỉ từ là gì?

Là từ có chức năng chỉ điểm, chỉ điểm để xác định vị trí của sự vật trong không gian và thời gian được nói đến trong câu. Nói một cách đơn giản, chỉ từ là tên gọi khác của đại từ chỉ định.

Ví dụ: Đó, đây, kia, kia, kia, đây, kia…

Trong ngữ pháp tiếng Việt có hai nhóm từ phổ biến:

• Chỉ từ dùng để xác định vị trí của sự vật theo thời gian.

Ví dụ: những ngày ấy, như ngày ấy, ngày ấy, một thời…

• Chỉ từ dùng để xác định vị trí của sự vật trong không gian.

Ví dụ: người đó, ngôi nhà đó, khu rừng này, quán nước đó, mảnh đất đó…

Vai trò của từ trong câu

Về mặt lý thuyết, vai trò và cách sử dụng của các tính từ là như nhau. Tuy nhiên, tùy theo ngữ cảnh, hoàn cảnh mà chỉ có từ mới có thể thay đổi hoặc chứa đựng nội hàm phù hợp với ý đồ của người nói.

Sau đây là một số vai trò chính của chỉ từ trong câu.

Chỉ những từ làm phụ ngữ trong cụm danh từ

VD: Chiếc thuyền đó là tài sản quý giá nhất của gia đình làng chài.

Trong câu này, từ “that” là từ đóng vai trò phụ ngữ đứng sau và bổ nghĩa cho danh từ “boat”. Trợ từ “ấy” giúp xác định thuyền theo chỗ trống được nhắc đến trong câu.

Chỉ từ là trạng ngữ trong câu

Ví dụ: Một hôm, tôi tình cờ nhìn thấy một ngôi sao băng khi đang nằm trên sân thượng.

Trong câu này, từ “that” là từ đóng vai trò trạng ngữ, bổ nghĩa thời gian cho “One day”.

Chỉ có từ làm chủ ngữ trong câu

Ví dụ: Nó không phải của tôi!

Trong câu này, từ “Đó” vừa là chủ ngữ, vừa là từ dùng để chỉ sự vật theo chỗ trống được nêu trong câu.

Có thể thấy, chỉ từ có thể đóng nhiều vai trò trong một câu và được đặt ở nhiều vị trí khác nhau. Vì vậy, người đọc cần hiểu rõ các vai trò này để tiến hành phân tích chính xác nhất ý nghĩa của câu và hiểu được hiệu quả truyền đạt thông tin mà người viết muốn gửi gắm.

Cách dùng chỉ từ trong câu đúng ngữ pháp

Chỉ từ là một biện pháp tu từ được sử dụng phổ biến trong câu, nhất là trong những tình huống giao tiếp mà người nói muốn nhấn mạnh ý nghĩa. Ngoài ra, chỉ từ còn được sử dụng linh hoạt trong nhiều thể loại văn học khác nhau.

Việc hiểu và chỉ dùng từ ngữ phù hợp giúp chúng ta linh hoạt hơn trong giao tiếp và sáng tác thơ văn.

Chỉ từ dùng trong các tình huống giao tiếp đời sống

Ví dụ:

• Bạn đã học ở trường này?

Chỉ từ “Cái này‘ hoạt động như một phụ trợ trong một cụm danh từ.

• Một ngày nọ, hiệp sĩ xuất hiện và đánh bại con rồng lửa hung ác, độc ác để bảo vệ vương quốc.

Chỉ có từ “cái đó” đóng vai trò trạng ngữ trong câu.

• Có tin đồn rằng cô ấy là cô gái xinh đẹp nhất trong khu vực!

Chỉ từ “ở đó‘ đóng vai trò là chủ ngữ của câu.

Chỉ có từ là biện pháp tu từ trong văn học

Ví dụ:

“Bầu trời xanh này là của chúng ta

Những ngọn núi này là của chúng ta.”

(Đất Nước – Nguyễn Đình Thi)

Chỉ có từ “Cái này” đóng vai trò bổ trợ cho cụm danh từ “trời xanh”, “rừng núi”, giúp định vị sự vật trong không gian được nhắc đến.

Bài tập ứng dụng của từ

Bài tập 1: Tìm và xác định nghĩa, vai trò của các từ láy trong các câu sau:

a) Nhà vua ngắm nghía rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất ưng ý bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần thuật lại. Người cha suy nghĩ hồi lâu rồi chọn hai chiếc bánh này để dâng lên Trời Đất và Tiên Vương.

(Bánh Chưng, Bánh Giầy)

b) Nay ta sai năm mươi người xuống biển, nàng đem năm mươi người lên núi, chia nhau cai quản các phương.

(Con Rồng cháu tiên)

c) Từ đó sĩ khí của nghĩa quân ngày càng cao.

(Truyền thuyết Hồ Gươm)

Câu trả lời:

1. a) Chỉ có từ “cái đó” đứng sau và làm phụ ngữ cho danh từ “bánh” dùng để định vị sự vật trong không gian.
2. b) Chỉ có từ “Hiện nay‘ đóng vai trò là trạng ngữ trong câu.
3. c) Chỉ có từ “từ đó‘ hoạt động như một trạng từ trong câu.

Bài tập 2: Nhận xét về các cụm từ in đậm dưới đây, chúng nên được thay thế và làm thế nào?

1. a) Giặc tan. Tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, quần hùng đuổi theo đến chân núi Sóc (Sóc Sơn). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, anh hùng lên đỉnh núi, cởi áo giáp bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời. (Thánh Gióng)
2. b) Người ta cũng nói rằng khi một con ngựa hét lên lửa, ngọn lửa đã thiêu rụi một ngôi làng, vì vậy Ngôi làng bị lửa thiêu rụi sau gọi là làng Chảy. (Thánh Gióng)

Câu trả lời:

Cụm từ in đậm có cùng nghĩa với cụm từ đứng trước nên có thể thay thế bằng từ ngữ để đoạn văn không bị trùng lặp, rườm rà.

Thay “Đến chân núi Sóc” bằng Đến đây hay đó, thay “làng bị lửa thiêu” bằng làng nọ hay làng kia, làng này.

Bài tập 3: Tìm những từ trong các câu sau, có thể thay thế chúng bằng một từ hoặc cụm từ khác? Tại sao?

Năm ấy đến lượt Lý Thông quy phục. Mẹ con chàng nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm ấy, đợi Thạch Sanh đi lấy củi, Lý Thông dọn một mâm rượu thịt mời chàng ăn rồi nói:

– Đêm nay đến phiên anh trông chùa, tại anh không giỏi cất rượu, anh sẽ vất vả cho em, sáng mai anh về.

(Thạch Sanh)

Câu trả lời:

Các từ trong đoạn văn này bao gồm: cái đó (năm đó), ở đó (buổi chiều hôm đó), Hiện nay (tối nay).

Các từ trong đoạn văn này không thể thay thế được vì đây là những từ dùng để định vị chính xác sự vật trong không gian và thời gian mà không thể gọi tên cụ thể.

Trên đây là tổng hợp kiến ​​thức liên quan đến chỉ từ. Hy vọng bạn có thể áp dụng những chia sẻ trong bài viết này vào cuộc sống và công việc học tập của mình!