Thành phần biệt lập là gì? Ví dụ, dấu hiệu nhận biết & bài tập

Các thành phần biệt lập có vai trò quan trọng trong cấu tạo câu hoàn chỉnh. Vậy thành phần biệt lập là gì? Chức năng của nó là gì và làm thế nào để nhận biết thành phần này? Hãy cùng muahangdambao.com tìm hiểu trong bài viết dưới đây!

Thành phần biệt lập là gì?

thành phần bị cô lập là thành phần cấu tạo của câu nhưng không tham gia biểu đạt ý nghĩa, nội dung của câu. Nó hoàn toàn riêng biệt để chỉ một ý riêng, nhưng nó không thừa. Trong tiếng Việt ta thường gặp người ta dùng câu có các thành phần biệt lập.

Nó giống như một thành phần làm cho câu văn trở nên đặc sắc hơn, nổi bật hơn, đồng thời thể hiện rõ hơn ý đồ của người nói, đồng thời gây được sự chú ý của người nghe. Bạn cần phân biệt và hiểu chính xác chúng để có thể sử dụng chúng trong từng trường hợp cụ thể.

Ví dụ về thành phần biệt lập trong câu

Ví dụ 1: “Anh là thiên đường! Hôm nay bạn có rất phấn khích không?

“Anh là thiên đường” chỉ là thành phần bộc lộ cảm xúc của người nói chứ không tham gia thể hiện ý trong câu và không ảnh hưởng đến nội dung của câu.

Ví dụ 2: “Ôi Phương, chúng ta dừng lại một chút trên con đường phía trước đi!”

“Ô Phương” ở đây chỉ để gọi người khác, không liên quan đến nội dung của câu.

Xem thêm: Giới từ là gì? Cách nhận biết và thực hành động từ

Kể tên các thành phần biệt lập cơ bản

Để trả lời cho câu hỏi có bao nhiêu thành phần biệt lập mời các bạn tiếp tục theo dõi nội dung sau đây. Chúng ta có thể chia các thành phần biệt lập thành các loại khác nhau, cụ thể là 4 phần:

Thành phần của câu cảm thán

Mục đích của thành phần này là thể hiện tâm lý, cảm xúc của người nói như vui, khóc, buồn, vui và thường nằm ở đầu câu.

*Cách phân biệt bộ phận cảm thán với câu đặc biệt dùng để bộc lộ cảm xúc

Có thể nói đây là hai kiểu câu rất dễ gây hiểu lầm mà học sinh thường gặp phải. Hãy cùng xem hai ví dụ sau để có thể phân biệt một cách chính xác nhất nhé!

• Ví dụ 1: Ôi hôm nay em vui quá!
• Ví dụ 2: Ôi! Hôm nay tôi rất vui!

Xét về ngữ nghĩa, hai câu trên có ý nghĩa hoàn toàn giống nhau, nhưng xét về cấu trúc ngữ pháp thì hoàn toàn khác nhau. Chúng ta cần chú ý đến trọng âm trong 2 ví dụ trên, ở ví dụ 1, sau từ “Ô” là dấu phẩy nên nó được tính là thành phần trong câu. Vì vậy, ta có thể kết luận rằng Ví dụ 1 có sử dụng thành phần cảm thán.

Tuy nhiên, ở ví dụ 2, từ “Ô” đứng sau dấu chấm than nên tổ hợp từ này đã được tách thành 2 câu độc lập. Chính vì thế ở ví dụ 2 sẽ là câu cảm thán hoặc câu đặc biệt để bộc lộ cảm xúc.

Từ hai ví dụ cụ thể trên, chúng ta cần hết sức lưu ý về việc sử dụng dấu câu trong tiếng Việt, nếu dùng sai và đúng có thể làm thay đổi hoàn toàn ngữ pháp và cấu trúc câu.

thành phần tâm trạng

Thành phần này dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự vật được đề cập trong câu. Vị trí của nó thường khá linh hoạt, có thể ở đầu, giữa hoặc cuối câu.

Các từ xuất hiện thường được thể hiện ở thành phần tình thái nhưng thể hiện sự tự tin tương đối thấp của người nói đối với sự việc, ví dụ: Dường như, hình như, hình như,… Còn đối với các từ chỉ tình thái. thể hiện sự tự tin cao hơn bao gồm: Chắc chắn, chắc chắn, chắc chắn, …

Thành phần gọi và trả lời

Thành phần call-and-response sẽ được sử dụng để tạo hoặc duy trì mối quan hệ giao tiếp. Nó không tham gia biểu đạt ý nghĩa của sự vật và chỉ có tác dụng phân vai. Nếu trong câu có các từ như “này”, “vâng”, “ơi”, “ạ”,… mà các từ này sẽ không có ý nghĩa biểu đạt nội dung của câu thì đó là câu gọi- thành phần hồi đáp của câu.

*Ghi chú: Chúng ta cần phân biệt rõ ràng vai trò, trạng thái và các quan hệ xuất hiện trong câu trước khi sử dụng các thành phần gọi – đáp sao cho hợp lý nhất.

thành phần phụ trợ

Đây là thành phần biệt lập được thêm vào trong câu nhằm bổ sung cho một đặc điểm nội dung nào đó của cả câu. Khác với thành phần gọi – đáp thường đứng ở đầu câu, thành phần nhận xét thường sẽ đứng ở giữa hoặc cuối câu.

Mục đích của nó thường là để thêm chi tiết vào phần chính của câu. Nó thường được đặt giữa hai dấu gạch ngang, hai dấu phẩy, hai dấu ngoặc đơn hoặc cũng có thể nằm giữa dấu gạch ngang và dấu phẩy. Đôi khi phần tử nhận xét thậm chí còn được đặt sau dấu hai chấm.

Ví dụ về thành phần biệt lập của chú thích: Một đoạn trích ngắn trong bài thơ “Quả Hương” của Giang Nam:

“Cô hàng xóm (không ai mong đợi )

Cũng trong du kích

Tôi vẫn cười khúc khích khi tôi gặp bạn

Đôi mắt tròn đen láy ( tôi rất xin lỗi )”

Trong ví dụ trên, phần tử comment là: không ai mong đợi, tôi rất xin lỗi đặt ở cuối câu và đặt trong ngoặc đơn.

Xem thêm: Trạng ngữ là gì? Chức năng, thành phần và cách sử dụng

Xác định chính xác nhất các thành phần bị cô lập

Không khó để nhận biết bởi các thành phần biệt lập trong câu có thể dễ dàng nhận biết qua các dấu hiệu ngay dưới đây:

• Thành phần tình thái: Được nhận biết qua việc thể hiện cách nhìn của người nói đối với các sự việc xuất hiện trong câu.
• Thành phần cảm thán: Có thể nhận biết qua các biểu hiện tâm lí trong câu hoặc từ đặc biệt.
• Thành phần phụ: Dùng để bổ sung các chi tiết khác, làm cho nội dung chính rõ ràng, dễ hiểu hơn.
• Thành phần gọi-đáp: Có thể nhận biết qua quan hệ giao tiếp hoặc từ có nghĩa gọi-đáp.

Bài tập tiếp theo liên quan đến các thành phần biệt lập

Bài tập: Chỉ ra các thành phần tình thái trong câu sau. Hãy thử thay thế nó bằng một phương thức khác để xem sự chắc chắn của mọi thứ thay đổi như thế nào? Sau đó nhận xét về cách dùng từ tình thái đó của tác giả.

Đoạn văn viết như sau: “Ông quay sang nhìn con trai, khẽ lắc đầu và mỉm cười. Có lẽ do tôi quá đau khổ không thể khóc được nữa nên mới phải cười như vậy”.

Hồi đáp:

• Thành phần tình thái xuất hiện trong câu trên là từ “có lẽ”.
• Chúng ta có thể thay thế “có lẽ” bằng những từ khác như: Có vẻ như, có lẽ, chắc chắn, dường như…
• Các từ tình thái trên có thể thay thế cho từ “maybe” và không làm thay đổi nghĩa của câu. Tuy nhiên, các từ “appearly” hoặc “seems to” thể hiện mức độ tin cậy thấp hơn so với “probably” và “probably” và “certainly” có mức độ tin cậy cao hơn nhiều so với “probably”.

Bình luận: Việc tác giả dùng từ “chắc” là phù hợp với ngữ cảnh hơn bởi sự việc được nói đến trong câu là nụ cười của ông Sáu thể hiện sự đau lòng, đau lòng chỉ là sự phỏng đoán của tác giả, mức độ tin tưởng của ông Sáu. không thể quá cao nhưng cũng không thể quá thấp vì trước đó ông Sáu đã bị đứa con gái ruột của mình phớt lờ rất nhiều và ông rất buồn về điều đó.

Hi vọng qua bài viết trên của muahangdambao.com, bạn đã được trang bị đầy đủ kiến ​​thức về thành phần biệt lập là gì cũng như biết chính xác cách sử dụng thành phần này trong nói và viết hàng ngày.